Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleeğlenceli bir düzen bileğildir. Tüze, cemiyet zarfında insanoğluın fiilen kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, kendisine uyulmak ve uygulanmak midein vardır. Hak değeri dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene koyuvermek, içtimai hayatın gerçekleşmesini elde etmek lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin içinsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, kategorik akıllıca kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet zarfında insanoğluın tutum ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her dakika mümkündür. “İşte hukuk, beniâdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-beniâdem, beniâdem-doğa ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru midein evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Tüze, insanlık seviyesi midein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birhayli rey ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak tamlayan konseptlerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini elde etmek için konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, doğruluk ve kanunların kâffesidür. Daha geniş bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş içtimai yaşama düzenidir. Tüze Lügat Valörı Tüze kelimesi Arapça “doğruluk” kökünden gelir ve doğruluk kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “doğruluk” kelimesinin çoğşanlı “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na göre hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk manaında da kullanılır. Uygulayım Valörı Tüze dönemden döneme değiştiği midein hala doyurucu bir teşhism dokumalamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Belli bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) rabıtlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi zarfında baz olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri bahis alan kısmına Özel Tüze, zevat ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Tüze, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun çıbanlıca zir dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik ülke tarafından güvenceye hileınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Tüze kuralları beniâdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kadir kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle model nitelikteki bilcümle durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze alanında yapmış oldurım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek midein kullanılır. Tüze düzenini sağlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları hapsetmek midein kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve tıngır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kazanç yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları kabil farklı hukuk dallarında farklı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya siyasi konseptleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan hukuk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş içtimai bir yaşama düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai hayatı düzenleyip insanoğluın barış ve güvenlik zarfında bir arada yaşamalarını sağlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Içtimai İhtiyaçların Muhaliflanması) Hukukun pratik amacını, içtimai gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile cemiyet zarfında canlı insanoğluın, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın dokumasından meydana gelen gereksinimlerinı içinlamaya çhileışır. Tüze bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni hayatın baz gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanın saf dokumasına ve bundan ileri gelen gereksinimlerine yaraşır başlamak zorundadır. Tüze önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile kapalıdır; konuşu ihtiyaçlara uymalı ve onları içinlamalıdır. 3. Hak Tüze bu fonksiyonu ile belirli bir aranjman altına aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir muadele düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak tam kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük teşhismıyla türe, “bir muadele düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) başlamak üzere dü farklı anlamda kullanılır. Hak gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet manaında ferdî bir özelliği deyimler. Nefer her dakika haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni yaymak yolunda devamlı ve bileğnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu tutum ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe mazmunı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği bağ biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk alanında hukuki kadir olarak laf konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet mideindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini mideeren kurallar bilcümleü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve sarf etmek yerinde bulunduğuna göre, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe mazmunı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Tüze bir cemiyet düzenini mideerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; icap mevcut düzeni sakınmak, gerekse onu bileğnöbettirmeyi meşrulaştırmak midein her dakika adalete çıbanvurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta içinmıza müesses hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk manaında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut hukuk düzenlerinin kendisine yaraşır olup olmadığı açısından bir kadir ve kıymetlendirme ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve aksi içinlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon abra zarfında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Normal olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai yaşama uyacak, hem bile bu içtimai hayatın barış zarfında sürebilmesi midein bir düzen görünümünü sağlamaya çhileışacaktır.

https://www.arabacihukuk.com/